Każdy, kto chce być blisko natury, może zacząć od podstaw – rozpoznawania rodzimych gatunków fauny i flory. Nasi przodkowie znali nie tylko nazwy, ale również właściwości przypisywane otaczającym ich drzewom, kwiatom i zwierzętom. W tym artykule zapoznamy się z najczęściej występującymi w Polsce gatunkami drzew liściastych i ich właściwościami.

Drzewa liściaste i ich siedliska

Najprościej mówiąc, drzewa liściaste to te, których liście mają formę blaszki, są cyklicznie zrzucane i zastępowane nowymi. Obecnie struktura większości lasów w Polsce jest w większym lub mniejszym stopniu zmieniona przez człowieka, i dotyczy to również rozkładu gatunków drzew. Duże powierzchnie obsadzone jednym gatunkiem, na przykład jodłą, to efekt nieprzemyślanej działalności człowieka. Naturalne lasy, nawet jeśli dominuje w nich konkretny gatunek drzew, są znacznie bardziej bioróżnorodne od sztucznie zalesianych terenów. Dominujący gatunek drzew zależy od siedliska – inne drzewa będą zalesiać tereny podmokłe, a inne wysokogórskie.

Najczęściej występującymi na terenie Polski gatunkami drzew liściastych są buki, dęby, graby, klony i brzozy. Na terenach podmokłych można spotkać duże skupiska olszy, a nad brzegami rzek olchy, jesiony i wierzby. Lasy bukowe występują zarówno na nizinach, jak i na południu Polski, podobnie jak dąbrowy.

Najpopularniejsze gatunki drzew liściastych

Jednym z najbardziej rozpoznawalnych gatunków drzew jest brzoza, dzięki jej cienkiej, białej korze, wykorzystywanej dawniej jako pergamin. Brzozy mają małe wymagania glebowe i często są gatunkami pionierskimi, a lasy z przewagą brzozy nazywamy brzezinami. Liście brzozy mają działanie przeciwreumatyczne, moczopędne i napotne, a zawarta w korze brzozy betulina wykazuje lecznicze właściwości wobec wielu schorzeń, także przeciwnowotworowe.

Buki również mają charakterystyczną korę, gładką, szarą, sprawiającą często wrażenie srebrzystej. Buczyny są łatwe do rozpoznania również dlatego, że w tym typie lasu nie występują rośliny poszycia, a ściółkę pokrywają suche liście. Buki są źródłem szeroko wykorzystywanego drewna, między innymi w meblarstwie, motoryzacji i modelarstwie, a nasiona buku, tak zwane orzeszki bukowe, są jadalne i smaczne.

Dęby charakteryzują się największymi wymiarami, a konkretnie szerokością pnia, spośród wszystkich polskich gatunków drzew. Mają charakterystyczny pokrój z rozłożystą koroną i rodzą specyficzne dla siebie nasiona – żołędzie. Kora dębowa jest źródłem garbników i taniny, a odwar z niej pomaga na biegunki. Wywar z kory dębu można również stosować zewnętrznie, na oparzenia, odmrożenia i inne uszkodzenia skóry. Dąb miał również bardzo duże znaczenie symboliczne we wszystkich kulturach europejskich.

Klon to rodzaj roślin obejmujący bardzo wiele gatunków, które możemy rozpoznać dzięki charakterystycznemu kształtowi liści, podzielonych na kilka „klapek”, najczęściej pięć. Klony to cenione rośliny ozdobne i miododajne, a sok niektórych gatunków służy do produkcji syropu klonowego.